Jak ustalić spadkobierców?

Instytucja stwierdzenia nabycia spadku dotyczy każdego z nas. Według naturalnej kolei rzeczy najbliższe nam osoby odchodzą i w końcu konieczność pożegnania kogoś ważnego dotyka każdego. Oprócz bólu pożegnania rodzi to konieczność zmierzenia się z ogromną ilością spraw formalnych, obowiązek uporządkowania których, nakłada na nas prawo. Między innymi jest to konieczność uzyskania stwierdzenia nabycia spadku, w celu uregulowania sytuacji prawnej przedmiotów i praw majątkowych należących do zmarłego. Często zastanawiamy się, kto poza nami samymi jest osoba uprawnioną do spadku, kogo zawiadomić, kogo uwzględnić we wniosku do sądu o stwierdzenia nabycia spadku.

Ustalanie kręgu spadkobierców przez sąd

W postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku obowiązkiem sądu jest ustalenie i zawiadomienie o toczącym się postępowaniu wszystkich osób mogących dziedziczyć po spadkodawcy.

Podstawowym środkiem służącym do realizacji tego obowiązku jest odebranie przez sąd od wnioskodawcy i wskazanych przez niego uczestników postępowania, zapewnień spadkowych.

Zapewnienie spadkowe to nic innego, jak złożone przed sądem do protokołu oświadczenie o tym, co jest wiadome o istnieniu osób, które mogłyby dziedziczyć po spadkodawcy. Sąd zapyta zatem czy zmarły pozostawił po sobie żyjącego małżonka, dzieci, małżeńskie i pozamałżeńskie, lub ich potomków, ewentualnie, rodziców, rodzeństwo lub dziadków. W miarę możliwości przepytywany powinien sądowi podać imiona, nazwiska, daty urodzenia oraz adresy tych osób, jeżeli je zna. Musi też określić stopień pokrewieństwa oraz wskazać, kto ze spadkobierców pozostałych po śmierci spadkodawcy już zmarł. Należy też wyjaśnić, czy zmarł bezpotomnie, czy pozostawił spadkobierców.

Pod względem skutków prawnych, zapewnienie jest równoznaczne ze złożeniem zeznań pod przyrzeczeniem.

Wezwanie przez ogłoszenie

Jeżeli z jakichkolwiek przyczyn sąd nie uzna zapewnień złożonych przez wnioskodawcę i uczestników za wystarczające, bądź jeśli zapewnienie to nie zostało w ogóle złożone, sąd wezwie wszystkich spadkobierców przez ogłoszenie. Ogłoszenie, zawierające imię, nazwisko, zawód, ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, datę jego śmierci, opis pozostałego po nim majątku, musi się ukazać w gazecie o zasięgu ogólnopolskim a dodatkowo w miejscu ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Sąd wezwie w nim wszystkie osoby posiadające prawa do spadku aby zgłosiły i udowodniły je w sądzie, w terminie sześciu miesięcy od daty ukazania się ogłoszenia.

Po tym terminie sąd wyznaczy rozprawę, na którą wezwie osoby, które zgłosiły się w wyniku zamieszczenia ogłoszenia, celem zbadania ich praw do spadku.

PAMIĘTAJ!
W przypadku braku pewności co do praw innych osób do spadku, można uwzględnić ich we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku jako uczestników, bowiem niezależnie od faktu ich wskazania, sąd, w ramach prowadzonego postępowania, ustali osoby spadkobierców. Jeżeli natomiast po wydaniu już prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, ujawnią się osoby, które są spadkobiercami, a nie brały udziału w postępowaniu, bądź wyjdą na jaw okoliczności wskazujące na fakt, że osoba, która uzyskała stwierdzenia nabycia spadku, spadkobiercą nie jest, sąd przeprowadzi postępowanie o uchylenie lub zmianę postanowienia i orzeknie zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zmianami).