Sądowe nabycie spadku - część I

Instytucja stwierdzenia nabycia spadku dotyczy każdego z nas. Według naturalnej kolei rzeczy najbliższe nam osoby odchodzą i w końcu konieczność pożegnania kogoś ważnego dotyka każdego. Oprócz bólu pożegnania rodzi to konieczność zmierzenia sią z ogromną ilością spraw formalnych, obowiązek uporządkowania których, nakłada na nas prawo. Między innymi jest to konieczność uzyskania stwierdzenia nabycia spadku, w celu uregulowania sytuacji prawnej przedmiotów i praw majątkowych należących do zmarłego.
Pomimo tego, że spadkobiercy nabywają własność tych praw z chwilą śmierci spadkodawcy z mocy samego prawa, niezbędne jest urzędowe potwierdzenie tego faktu. Dopiero bowiem postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku może stanowić podstawę do dokonania zmian w ewidencjach urzędów i ujawnienie nas jako formalnych właścicieli.

Jak uzyskać stwierdzenie nabycia spadku?

Obecne przepisy prawa przewidują dwie możliwości uzyskania urzędowego potwierdzenia nabycia praw do spadku – u notariusza lub w sądzie. Wybór drogi należy w zasadzie do uprawnionego spadkobiercy.

Notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, przy udziale wszystkich osób, które mogłyby dziedziczyć dany spadek. Notarialne poświadczenie dziedziczenia ma taką samą wartość i znaczenie jak wydane przez Sąd postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. W niektórych jednak przypadkach konieczne jest zwrócenie się do sądu o przeprowadzenie postępowania i wydanie postanowienia. Będzie to miało miejsce na przykład w sytuacjach dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych lub gdy pomiędzy spadkobiercami istnieje spór co do podstaw dziedziczenia (np. istnieje kilka testamentów, kwestionowanych przez spadkobierców). Jak wtedy postąpić, aby postępowanie to zostało przeprowadzone sprawnie i szybko? Jakie dokumenty należy zgromadzić i na jakie żądania sądu się przygotować?

Postępowanie przed sądem

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że dla wszczęcia postępowania niezbędne jest złożenie wniosku przez osobę zainteresowaną. Sąd nie podejmie i nie przeprowadzi takiego postępowania z urzędu. Wniosek taki składa się w sądzie, właściwym miejscowo ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy. Wniosek złożyć może każdy, kto ma w tym interes, a więc w szczególności będzie to spadkobiorca testamentowy lub ustawowy, ale również zapisobierca, osoba uprawniona do zachowku, wierzyciel lub dłużnik spadkodawcy. Uczestnikiem postępowania będzie również każda osoba zainteresowana. Dlatego, składając w sądzie wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, należy dołączyć do niego tyle odpisów, ile uczestników postępowania będzie w nim występować, tak, aby sąd mógł każdej osobie zainteresowanej doręczyć odpis złożonego wniosku. Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające prawa do spadku, a więc przede wszystkim odpis aktu zgonu spadkodawcy i odpisu aktów stanu cywilnego pozostałych uczestników (akty małżeństwa, akty urodzenia). Wniosek musi zostać opłacony (50 zł). W tym, postępowaniu sąd nie będzie ustalał przedmiotów należących do spadku, nie ma więc potrzeby przygotowywać ich spisu, czy dokumentów potwierdzających prawo własności zmarłego.